Technika aktywnego słuchania w relacjach z dzieckiem
Technika aktywnego słuchania znana jest szczególnie w biznesie, gdzie wykorzystywana jest głównie w relacjach z klientem czy pracownikiem. Ma na celu stworzenie atmosfery wspólnej płaszczyzny porozumienia, w której nasz rozmówca ma poczucie bycia zrozumianym i traktowanym z pełnym szacunkiem i empatią. Niektóre tricki powyższej metody można z powodzeniem przenieść w sferę rodzicielstwa.
Jak rozmawiać z dzieckiem?
Każdy rodzic marzy o tym, aby jego dziecko wyrosło na wspaniałego, szczęśliwego i wartościowego człowieka. Do osiągnięcia rodzicielskiego sukcesu prowadzi wiele dróg, które niektórzy wybierają instynktownie, inni zaś w oparciu o opracowane przez psychologów i pedagogów poradniki. Wszystkie jednak „szkoły rodzicielstwa” zwracają uwagę na niezwykle ważną rolę prawidłowych relacji w wychowywaniu dzieci. W tym artykule chcielibyśmy pochylić się nad jedną z technik ułatwiających kontakt z dzieckiem, a co za tym idzie, budujących zdrowe relacje pomiędzy opiekunem a dzieckiem.
Prawidłowa komunikacja rodzic-dziecko to podstawa nie tylko w budowaniu więzi i zaufania, ale też wyznaczaniu granic i nauce zdrowej dyscypliny — dziecko, które czuje się zrozumiane, ważne i samo lepiej rozumie intencje rodzica, darząc go naturalnym szacunkiem, jest bardziej skłonne do przestrzegania zasad. W budowaniu takiej komunikacji pomaga technika aktywnego słuchania. Co to takiego?
- utrzymywanie kontaktu wzrokowego
- zrozumienie intencji i uczuć rozmówcy
- zachęcanie do rozmowy
- zadawanie dodatkowych pytań dotyczących tego, co mówi lub czuje druga osoba,
- nie przerywanie rozmówcy.
Utrzymanie kontaktu wzrokowego może okazać się trudne jeśli staramy się mówić do dziecka „ze swojego poziomu”. W ostatnich latach niezwykłą furorę zrobiły obserwacje brytyjskiej rodziny królewskiej, a w szczególności księcia Williama i księżnej Kate. Dziennikarze zwrócili uwagę, że ci sławni rodzice mówiąc do swoich dzieci zawsze kucają. To niezwykle prosty trick, który doskonale poprawia kontakt z dzieckiem. Dlaczego? Po pierwsze, nagle widzimy świat z perspektywy malucha, co ułatwiam nam wczucie się w jego sytuację — bycia małym, bezbronnym człowiekiem w wielkim świecie dorosłych. Po drugie schodząc z poziomu dorosłego do pozycji bardziej partnerskiej i empatycznej, ułatwiasz sobie i dziecku osiągnięcie porozumienia — dziecko nie widzi już w Tobie tylko silniejszego dorosłego wydającego polecenia i zakazy, ale osobę słuchającej tego co ono ma do powiedzenia i dla której jest to ważne. Kucając przy maluchu, pokazujesz, że Twoja uwaga jest całkowicie skupiona na Waszej wzajemnej interakcji.
Zrozumienie uczuć i intencji dziecka również nie jest łatwe, gdyż nasze osądy bywają zniekształcone przez perspektywę dorosłego, dlatego ten aspekt aktywnego słuchania ułatwi empatia, czyli postawienie siebie w sytuacji rozmówcy. W ten sposób łatwiej nam będzie zaakceptować uczucia targające małym człowiekiem. Niezwykle ważne w tym miejscu jest również wyzbycie się oceny emocji dziecka. Czemu to wszystko służy? Dużą przewagą dorosłego nad dzieckiem jest fakt, iż dorosły rozumiejąc swoje uczucia jest w stanie nad nimi zapanować i relatywnie szybko znaleźć rozwiązanie. Małe dziecko zaś często nie umie opisać co czuje, a co dopiero to zrozumieć. Rolą dorosłego zatem jest ułatwienie tego rozumienia poprzez akceptację i opis, co zaś pomoże dziecku w samodzielnym poszukiwaniu rozwiązania problemu. Dodatkowo akceptacja i poczucie zrozumienia sprzyja otwarciu się dziecka na szczere mówienie o swoich uczuciach, a w efekcie na późniejsze znalezienie konstruktywnego i zdrowego sposobu na radzenie sobie z emocjami bez pomocy dorosłego — co za tym idzie, na budowanie u dziecka własnej wartości i pewności siebie.
Najlepszym sposobem na zachęcanie dziecka do rozmowy, jest pokazanie, że interesuje nas to co ma do powiedzenia. W dobie wszechobecnych telefonów komórkowych, dostępnego globalnie Internetu i bombardujących nas zewsząd informacji, niezwykle ważne jest aby okazać dziecku i jego problemom uwagę. Do tzw. reakcji uwagi należą elementy komunikacji niewerbalnej, takie jak: przytakiwanie, pochylanie się ku dziecku, uśmiechanie się, marszczenie czoła. Z ruchów ciała i mimiki twarzy dziecko może odczytać uczestnictwo w tym, co chce przekazać. Takim zachowaniem rodzic wspiera budowanie samooceny dziecka i poczucia bycia kochanym — to co chcę powiedzieć jest ważne, ja jestem ważny.
Innym sposobem na zachęcanie do rozmowy są pytania, które pomagają dziecku rozwinąć swoje myśli, zrozumieć uczucia, a czasem nawet samodzielnie dojść do rozwiązania. „Chcesz powiedzieć o tym więcej?”, „interesuje mnie co o tym myślisz?”, „zaczynam trochę rozumieć co czujesz, ale może mógłbyś powiedzieć więcej?” — to otwarte pytania stymulujące dziecko do swobodnej rozmowy o danym problemie. Dzięki umiejętnemu zadawaniu przemyślanych pytań opiekun może poprowadzić rozmowę w taki sposób, że dziecko samodzielnie dojdzie do rozwiązania lub zrozumienia sytuacji, ucząc się prawidłowego toku rozumowania na przyszłość.
Aktywne słuchanie dziecka
Aby technika aktywnego słuchania była efektywna, koniecznych jest kilka postaw. Po pierwsze — rodzic musi chcieć słuchać tego, co dziecko chce mu powiedzieć. Oznacza to między innymi znalezienia czasu na wysłuchanie malucha. Jeśli nie masz w danym momencie czasu, po prostu powiedz o tym dziecku zapowiadając rychłe powrócenie do rozmowy. Po drugie— ważne jest naprawdę chcieć dziecku pomóc. Po trzecie — gotowość zaakceptowania uczuć dziecka bez względu na to, jak bardzo mogą się one różnić od naszych uczuć czy tego, co — naszym zdaniem — dziecko powinno przeżywać (równie ważne jest zaufanie rodzica w zdolność dziecka do uporania się z własnymi uczuciami). Ostatni warunek — należy traktować dziecko jak indywidualną jednostkę — dziecko ma prawo do swoich uczuć i swojego sposobu widzenia świata.
Przeczytaj również
Rabaty do -60%! 