Toksoplazmoza a ciąża
Toksoplazmoza to choroba odpasożytnicza, która budzi lęk wśród ciężarnych. Pojawia się w wyniku zarażenia pierwotniakiem Toxoplasma gonidii. Do zarażenia może dojść w wyniku spożycia lub obróbki surowego mięsa, pochodzącego od zarażonych zwierząt (owce, kozy, drób, świnie) lub kontaktu z zakażonymi zwierzęcymi odchodami (kocimi, mysimi lub psimi). Dlaczego toksoplazmoza w ciąży może okazać się groźna, jak wygląda leczenie i przede wszystkim jak jej zapobiegać? Na te inne pytania odpowiadamy poniżej.
Toksoplazmoza a ciąża
Toksoplazmoza zwykle u większości ludzi, w tym także ciężarnych, przebiega bezobjawowo i bez powikłań. Postać objawowa występuje u 10% zakażonych. Do objawów zalicza się: powiększenie węzłów chłonnych głównie na karku, potylicy lub szyi, gorączka, oraz objawy grypopodobne. Na znacznie groźniejsze powikłania narażone są osoby chorujące na nowotwory, zarażone wirusem HIV oraz o obniżonej odporności.
Zakażenie pasożytem przez kobietę w ciąży grozi ciężkimi powikłaniami u dziecka – toksoplazmozą wrodzoną. Co roku w Polsce stwierdza się około 400 przypadków toksoplazmozy wrodzonej, co w przybliżeniu daje 1,1 przypadku choroby na 1000 żywych urodzeń. Ryzyko zakażenia dziecka przez łożysko zależy od trymestru, w którym doszło do zakażenia – w pierwszym trymestrze wynosi 25%, w drugim 50%, a w trzecim 65%. Jednocześnie odsetek płodów z ciężkimi objawami toksoplazmozy wrodzonej maleje w kolejnych trymestrach ciąży i sięga 75% w pierwszym trymestrze, 55% w drugim i 5% w trzecim.
Do rozwoju wrodzonej toksoplazmozy może dojść w trzech sytuacjach: po pierwsze w wyniku transmisji pierwotniaka do płodu od matki, która uległa zarażeniu w czasie ciąży; po drugie w wyniku reaktywacji zarażenia u kobiety uodpornionej przeciw toksoplazmozie, o ile w ciąży wystąpił u matki stan głębokiej immunosupresji (taka sytuacja zachodzi wyjątkowo rzadko); po trzecie w wyniku powtórnego zarażenia uprzednio uodpornionej przeciw toksoplazmozie kobiety innym szczepem pierwotniaka. Transmisja następuje drogą łożyskową, a wśród objawów toksoplazmozy wrodzonej wymienia się: zapalenie siatkówki i naczyniówki oka, jaskrę, zaćmę, wady słuchu lub trwałą głuchotę, nawracające napady padaczki, małogłowie oraz małoocze, żółtaczkę, której towarzyszy powiększona wątroba i śledziona, powiększone węzły chłonne, wymioty, biegunkę, wodogłowie oraz zwapnienia wewnątrzczaszkowe i zapalenie płuc. Ponadto zakażenie toksoplazmozą płodu może w skrajnych przypadkach skutkować zgonem wewnątrzmacicznym i poronieniem.
Dlatego tak ważne aby unikać w ciąży pierwotniaka wywołującym toksoplazmozę (przebyta toksoplazmoza przed ciążą powoduje, że ciężarna nabywa odporności, a tym samym choroba nie powoduje zagrożenia dla płodu — do reaktywacji infekcji może jednak dojść w przypadku ciężkich zaburzeń układu immunologicznego). Najczęstszym źródłem choroby jest kontaktu z odchodami zarażonego kota (przeważnie są to koty żyjące swobodnie na dworze żywiące się drobnymi gryzoniami). Unikać jednak należy również spożywania nieumytych warzyw lub owoców, surowego lub niedogotowanego mięsa oraz spożycia skażonej wody czy kontaktu z glebą.
Czasem jednak, nawet przy zachowaniu najwyższej ostrożności, może dojść do kontaktu z pierwotniakiem, a w związku z tym, że choroba w większości przypadków nie daje objawów Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby każda ciężarna miała przeprowadzoną diagnostykę serologiczną w tym kierunku do 10 tygodnia ciąży.
Leczenie toksoplazmozy w ciąży ma na celu niedopuszczenie przeniesienia zakażenia na płód. Kobiecie zaleca się przyjmowanie spiramycyny (jest to antybiotyk z grupy makrolidów, bezpieczny dla rozwijającego się dziecka). Jeżeli jednak na podstawie badania ultrasonograficznego zostanie stwierdzona transmisja na płód, konieczna jest zmiana leków na pirymetaminę i kwas folinowy, które przenikają przez łożysko.
Przeczytaj również
Rabaty do -60%! 