Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie
Żółtaczka u noworodka to zjawisko dość powszechne. Zgodnie ze statystykami żółtaczka fizjologiczna występuje u 50-60% noworodków donoszonych oraz 80% wcześniaków. Charakterystyczne objawy żółtaczki noworodkowej to: żółte białka oczu oraz zażółcenie skóry i błon śluzowych. Bezpośrednią przyczyną żółtaczki jest podwyższona bilirubina u noworodka. Czym spowodowana jest żółtaczka i jaka jest norma bilirubiny u noworodka? Na czym polega żółtaczka? Podpowiadamy.
Czym jest żółtaczka u noworodka?
Żółtaczką noworodkową określany jest przejściowy stan zażółcenia skóry, błon śluzowych i białkówek oczu. Zjawisko to jest wynikiem nagromadzenia się w organizmie dziecka znacznej ilości żółtego barwnika - bilirubiny. Jest to związek chemiczny, który powstaje po rozpadzie krwinek czerwonych (erytrocytów). W prawidłowych warunkach bilirubina zostaje wydalona przez wątrobę i drogi żółciowe do przewodu pokarmowego. U noworodka mechanizm ten nie jest jeszcze całkowicie sprawny, ponieważ organizm dopiero adaptuje się do życia poza łonem matki. Kiedy rozpadających się krwinek czerwonych jest bardzo dużo albo gdy wątroba nie pracuje jeszcze wystarczająco efektywnie, może dojść do wzrostu poziomu niewydalonej bilirubiny we krwi.
Żółtaczka u noworodka – przyczyny
Najczęstszą przyczyną żółtaczki w okresie noworodkowym jest żółtaczka fizjologiczna, która pojawia się pod koniec drugiej doby życia i ustępuje samoistnie w ciągu 14 dni u dzieci urodzonych o czasie (w ciągu 21 dni u wcześniaków). Żółtaczka jest skutkiem:
- rozpadu hemu i zwiększonej produkcji bilirubiny: w życiu płodowym dziecko potrzebuje znacznie większej ilości erytrocytów niż po urodzeniu; po porodzie wiele krwinek czerwonych rozpada się, co z kolei prowadzi do znacznego wzrostu żółtego barwnika,
- niedojrzałości enzymatycznej wątroby uniemożliwiającej usuwanie bilirubiny z organizmu,
- niedojrzałości przewodu pokarmowego i braku skutecznego usuwania bilirubiny z kałem.
Przedłużająca się żółtaczka u noworodka może mieć też związek z karmieniem piersią. W pokarmie kobiecym obecne są substancje, które hamują wychwyt bilirubiny z krwi dziecka i jej wydalanie. W przypadku gdy wątroba nie radzi sobie jeszcze z wydajnym metabolizowaniem bilirubiny a dodatkowo noworodek przyjmuje z mlekiem matki substancje opóźniające ten proces nie trudno o żółtaczkę. Jakie jeszcze są przyczyny żółtaczki? Otóż żółtaczka może być wynikiem stanów zapalnych organizmu, zakażeń u dziecka lub matki, wrodzonych dysfunkcji erytrocytów czy chorób wątroby i dróg żółciowych.
Rodzaje żółtaczki u noworodka
Oprócz żółtaczki fizjologicznej, u noworodka może wystąpić również:
Żółtaczka związana z karmieniem piersią
Wyróżniane są dwie postaci kliniczne żółtaczki związanej z karmieniem piersią: typ wczesny (około 13% noworodków) i późny (około 2-4% noworodków). Różnicuje je czas pojawienia się pierwszych objawów – 2-4 doba w postaci wczesnej i powyżej 4 doby w postaci późnej. Oba typy mogą mieć związek z karmieniem piersią. We wcześniej postaci winna może być niewystarczająca laktacja lub też nieefektywne ssanie malca (zbyt mała ilość pokarmu jaką zjada noworodek). Postać późna zaś często określana jest żółtaczką pokarmu kobiecego. Dla tego typu żółtaczki charakterystyczne jest długie utrzymywanie się objawów. Żółtaczka może być również wynikiem opóźnienia pierwszego karmienia lub niecałkowicie rozwiniętej flory bakteryjnej.
Żółtaczka spowodowana konfliktem serologicznym
Konflikt serologiczny występuje w sytuacji, gdy matka ma grupę krwi Rh-, a dziecko Rh+ oraz gdy występuje niezgodność w zakresie grup głównych AB0. U dziecka pojawia się wtedy choroba hemolityczna wywołana reakcją immunologiczną zachodzącą pomiędzy antygenami krwi noworodka a przeciwciałami wytwarzanymi przez kobietę. Przeciwciała odpowiadają za hemolizę krwinek noworodka. Powikłaniem choroby hemolitycznej u noworodka są toksyczne stężenia bilirubiny.
Objawy żółtaczki u noworodka
Objawy żółtaczki są bardzo charakterystyczne. Zażółcenie najpierw pojawia się na skórze głowy i twarzy dziecka, potem na klatce piersiowej, brzuchu oraz nogach. Zazwyczaj widoczne są również również żółte białka oczu. Ile trwa żółtaczka u noworodka? Fizjologiczna żółtaczka pojawia się zwykle w 2-3 dobie życia dziecka i ustępuje do 10. dnia życia w przypadku dzieci urodzonych o czasie oraz do 14. dnia życia w przypadku dzieci urodzonych przedwcześnie. Objawy żółtaczki ustępują w odwrotnej kolejności niż się pojawiały. Najpierw znika zażółcenie na kończynach, potem na tułowiu, a następnie na głowie i twarzy dziecka; do normy wracają też żółte białka oczu.
Bilirubina u noworodka - normy
Norma bilirubiny u noworodka tuż po porodzie wynosi 2-2,5 mg/dl. Jeśli w pierwszej dobie życia bilirubina u noworodka wynosi powyżej 5 mg/ dl, uznawane jest to za patologię. Największe stężenie żółtego barwnika występuje w 3.-4. dobie życia. Jaki jest poziom bilirubiny u noworodka w 3 dobie? W przypadku żółtaczki fizjologicznej poziom bilirubiny u noworodka w 3 dobie oraz 4 dobie wynosi do 12mg/dl. U wcześniaków poziom bilirubiny jest największy około 7. doby życia i nie przekracza 15mg/dl.
U noworodka z widocznym zażółceniem stężenie bilirubiny mierzone jest co 12-24 godziny. Pomiaru dokonuje się przezskórnie za pomocą bilirubinometru. Badanie jest bezinwazyjne i bezbolesne.
Żółtaczka u noworodka – leczenie
Skuteczną formą leczenia żółtaczki jest fototerapia. Leczenie światłem ma na celu przekształcenie toksycznej bilirubiny w jej fotoprodukty, które łatwo ulegają wydaleniu z organizmu. Stosuje się ją co kilka godzin lub też w formie ciągłej z przerwami na regularne karmienie, a w jej trakcie dziecko powinno mieć zasłonięte oczy oraz genitalia (są to narządy bardzo wrażliwe na promieniowanie świetlne).
Żółtaczka noworodkowa a dalsze karmienie piersią
Czy po usłyszeniu diagnozy o żółtaczce pokarmu kobiecego należy przerwać karmienie piersią? Choć wydaje się to być całkowicie logiczne, to jednak lekarze nie zalecają przerywania karmienia tłumacząc, że ten typ żółtaczki nie jest niebezpieczny dla dziecka, a stan zażółcenia organizmu może utrzymywać się od 6 do 8 tygodniu i nie ma w tym nic niepokojącego. Ponadto przerwanie karmienia może skutkować problemami z laktacją, których lepiej unikać. Przerwa w podawaniu pokarmu w celach diagnostycznych może trwać kilka godzin, a następnie po sprawdzeniu poziomu bilirubiny w czasie odstawienia można powrócić do karmienia piersią.
Podczas pobytu w szpitalu pielęgniarka, położna czy doradca laktacyjny powinien pomóc kobiecie, jeśli ma ona problemy z karmieniem dziecka. Istotne jest przyjmowanie prawidłowej pozycji do karmienia i odpowiednie przystawianie dziecka do piersi. Karmienie ułatwią niektóre akcesoria, jak np. stanik do karmienia czy poduszka do karmienia.
Jeśli maluch ssie nieefektywnie, konieczne będzie podawanie odciągniętego pokarmu. Do tego celu przyda się laktator ręczny lub elektryczny. Nadmiar pokarmu najlepiej przechowywać w pojemnikach i woreczkach na mleko. Warto nadmienić, że podczas żółtaczki nie ma potrzeby dopajania dziecka. Młoda mama powinna nauczyć się rozpoznawać pierwsze oznaki głodu u dziecka. Można je poznać po charakterystycznym zachowaniu, takim jak: cmokanie, mlaskanie, wkładanie rączek do ust, sygnały dźwiękowe. Należy wtedy niezwłocznie zaspokoić głód dziecka. Częste karmienie piersią umożliwia bardziej efektywne usuwanie bilirubiny wraz ze stolcem.
W zaledwie małym odsetku skrajnych przypadków konieczne jest podjęcie bardziej radykalnych form leczenia (m.in. z odstawieniem naturalnego pokarmu matki), a rokowania w przedłużającej się żółtaczce są bardzo dobre.
Cieszymy się, że nasz blog jest dla Ciebie źródłem sprawdzonej wiedzy i znalazłaś w nim odpowiedź na nurtujące cię pytania: czym jest żółtaczka fizjologiczna, jaka jest norma bilirubiny u noworodka i jaki jest poziom bilirubiny u noworodka w 3 dobie. Zostań z nami, czeka na ciebie stała dawka wiedzy!
Przeczytaj również
