Jak rozumieć mowę ciała dziecka?

Jak zrozumieć dziecko? Skąd wiedzieć co ono chce nam przekazać? Najgorszy moment jest wtedy, kiedy dziecko nie mówi, a początkujący rodzice stają na głowie, aby dojść do źródła niekończącego się płaczu. Warto skupić się na komunikacji niewerbalnej, czyli na mowie ciała. Ta może nam powiedzieć bardzo dużo nie tylko o dorosłych, ale i o dzieciach. Jak rozumieć mowę ciała dziecka? Odpowiadamy!

Mowa ciała dziecka

Etapy komunikacji u dziecka

Każdy człowiek komunikuje się za pomocą słów oraz mowy ciała. O ile dobór odpowiednich wyrazów i zdań można dokładnie przemyśleć, to mowa ciała jest nieco bardziej skomplikowana. Wiele osób nad nią nie panuje, zatem od razu wykładają na stół wszystkie swoje karty. Jak to wygląda w przypadku dziecka? Jak rozumieć mowę ciała dziecka? Przede wszystkim rozwój komunikacji można podzielić na trzy etapy. Pierwszy to etap przed intencjonalny, drugi to intencjonalny niejęzykowy, a trzeci to intencjonalny językowy.

Na początku, gdy brzdąc jeszcze nie mówi, nie ma on zbyt dużego pojęcia o świecie. Nie rozumie, czym są samochody, gdzie jest salon, a gdzie sypialnia. Komunikuję się mową ciała, grymasami czy płaczem. Może chce przekazać, że jest głodny? Może chce, aby go wziąć na ręce? Bawi się z rodzicami w tzw. zgaduj zgadulę. Na to nie ma rady. Należy sprawdzić najpierw pieluszkę, potem dać jeść, potem wziąć na ręce itp. W końcu coś zadziała.

Drugi etap, czyli komunikacja intencjonalna niejęzykowa jest podobna do pierwszego etapu, ponieważ dziecko wciąż słowami nie przekaże nam, czego oczekuje. Pokazuje to za pomocą spojrzenia, dotyku, kiwania czy kręcenia głową. Dziecko może wyciągnąć do nas rączki czy wiercić się w łóżeczku.

Trzeci etap, czyli ten intencjonalny językowy to moment, gdy dziecko zaczyna mówić. Oczywiście nie jest tak, że jednego dnia dziecko mówi tylko „baba” czy „kaka”, a drugiego dyskutuje z tobą na temat fabuły Psiego Patrolu. Często na tym etapie dzieci nazywają przedmioty innymi słowami. Z czasem, jako rodzic zrozumiesz, że „aka” znaczy „tata”.

Co oznacza uśmiech u dziecka?

Twoje dziecko się uśmiecha? Świetnie. Czy wiesz jednak, że jego uśmiech nie musi oznaczać zadowolenia? Maluszki, aż do 4 tygodnia życia pokazują nam śmieszne, ale urocze miny. Grymaszą, uśmiechają się, pokazują nieistniejące jeszcze ząbki. Nie jest to reakcja na widok mamy czy taty, a raczej oznaka, że dziecko właśnie się wypróżnia.

Naturalnie każdy rodzic wolałby, aby ten słodki uśmieszek oznaczał coś milszego, niż przewijanie pieluchy, ale na to będzie trzeba jeszcze poczekać. Dopiero gdy minie 4 tydzień życia dziecka, uśmiech nabiera kontekstu emocjonalnego. Zaczyna się od grymasu na twarzy podczas karmienia, a później już jest to reakcja na widok mamy, taty, babci czy dziadka.

Niemowlęce gesty – jak je interpretować?

Uśmiech to tylko jeden z wielu gestów, którymi dziecko czasie wyraża swoje emocje. Mowa ciała niemowlaka bywa skomplikowana, dlatego warto dowiedzieć się, w jaki sposób smyk sygnalizuje swoje potrzeby, nim nauczy się o nich mówić.

Niemowlę trze oczy

Zastanawiasz się, dlaczego niemowlę trze oczy? Cóż, najprostszym wyjaśnieniem takiego zachowania jest zwykłe zmęczenie. Przyczyną mogą być np. częste pobudki na karmienie w nocy albo nadmiar doświadczanych bodźców. Niemowlę trze oczy również wtedy, gdy odczuwa świąd spowodowany alergią. Alergicznemu zapaleniu spojówek towarzyszą takie objawy, jak: zaczerwienienie oczu, przekrwienie gałek ocznych i obrzęk. Bardzo często pojawia się też katar i atopowe zapalenie skóry. Kiedy zobaczysz, że niemowlę trze oczy zbyt często, zastanów się, czy przypadkiem nie używasz zapachowego płynu do prania ubrań i pościeli. Dla ciebie zapach ten może być słabo odczuwalny, a dla dziecka bardzo intensywny. Jeśli maluch dalej pociera oczy i nie potrafisz zorientować się, dlaczego to robi, udaj się z dzieckiem do pediatry i poproś o poradę.

Niemowlę wystawia język

Widzisz, że niemowlę wystawia język? To fizjologiczny odruch, który występuje zarówno u noworodków, jak i niemowląt. Czasem dzieci wystawiają język po prostu bawiąc się w ten sposób.  Niemowlę wystawia język także wtedy, gdy jest głodne lub ząbkuje. Proces wyrzynania się zębów to trudny etap w rozwoju dziecka. Proces ten bywa bolesny, dlatego ząbkujące dzieci często płaczą, są niespokojne, nie mają apetytu oraz występują u nich trudności z zasypianiem i spaniem. Jeśli niemowlę wystawia język z powodu ząbkowania, z pewnością dostrzeżesz i inne symptomy.

Mielenie językiem u niemowlaka to typowy odruch ssania, który może wystąpić np. podczas snu. Ponadto dziecko wysuwa język, aby zbadać otoczenie. Nie może zrobić tego rączkami, gdyż jest jeszcze za małe na takie umiejętności. Mielenie językiem może wyglądać nieco dziwnie, ale u małych dzieci to nic nadzwyczajnego.

Czy fakt, że niemowlę wystawia język lub widoczne jest mielenie językiem powinien cię zaniepokoić? Niekiedy obawy są uzasadnione. Język wystawiają dzieci chorujące na niektóre choroby neurologiczne i endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy).  Symptom ten jest charakterystyczny dla dzieci z zespołem Downa. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie rozpoznawana na podstawie badania cytogenetycznego. Dzieci z zespołem Downa mają charakterystyczny wygląd: powieki ustawione skośnie w górę, płaski profil twarzy, rzadkie włosy i zdeformowane uszy. Oczywiście samo wystawianie języka w żadnym przypadku nie świadczy o występowaniu zespołu Downa i rodzice nie powinni interpretować jednoznacznie tego objawu. Kiedy jeszcze niemowlę wystawia język? M.in. wtedy, gdy ma za krótkie wędzidełko, występuje u niego obniżone napięcie mięśniowe lub doszło do przerośnięcia migdałków.

Niemowlę wygina się do tyłu

Jako rodzic możesz przestraszyć się, gdy zauważysz, że niemowlę wygina się do tyłu podczas leżenia czy noszenia. Prężenie się niemowlaka wynika z nieprawidłowego napięcia mięśniowego, które w pierwszych miesiącach życia nie musi wskazywać na patologie rozwojowe. Noworodki rodzą się ze wzmożonym napięciem mięśniowym wynikającym z niedojrzałego układu nerwowego. Z czasem przewód nerwowy dojrzewa i zaczyna prawidłowo pełnić swoje funkcje. Jeśli zobaczysz, że malutkie dziecko wygina się do tyłu i odchyla głowę podczas płaczu, nie wpadaj w panikę. Naprężenie może wynikać z niewłaściwej opieki nad dzieckiem, np. nieprawidłowego podnoszenia dziecka i noszenia go na rękach. O problemach rozwojowych może świadczyć prężenie się niemowlaka w sytuacji, w której dziecko jest zrelaksowane, śpi lub choruje. Obserwuj dziecko przez pewien czas i zwróć uwagę, w jakich momentach pojawia się prężenie się niemowlaka. Jeśli objawy powtarzają się, najlepiej skonsultować się z pediatrą.

Niemowlę pociera nogę o nogę

Już od okresu noworodkowego organizm małego człowieka przygotowuje się do jednego z kroków milowych- chodzenia. U noworodka występują prymitywne ruchy kopania. Około 3.-4. miesiąca życia dziecko potrafi już unosić zgięte nóżki nad podłoże. To właśnie na tym etapie rozwoju możesz zauważyć, że niemowlę pociera nogę o nogę. Aktywność, w której niemowlę dotyka się stopami wpływa na wzmocnienie mięśni i przygotowuje stopy do funkcji podporowej. Gdy następny raz zobaczysz, że niemowlę pociera nogę o nogę, będziesz wiedziała, że to całkiem normalne zachowanie.

Zaciśnięte pięści u niemowlaka

Zaciśnięte pięści u niemowlaka budzą w dorosłych rozczulenie. Taki widok jest bardzo uroczy, nie da się zaprzeczyć. Gdy w dłoń dziecka włoży się palec, a ono od razu szybko zaciśnie ono piąstki. Nie jest to jednak świadomy gest, lecz jeden z odruchów. Zaciśnięte pięści u niemowlaka uznaje się za odruch do ok. 4. miesiąca życia. Od drugiego miesiąca życia maluszek coraz częściej otwiera rączki, powoli słabnie też siła uścisku. Kiedy zaciśnięte pięści u niemowlaka są reakcją nieprawidłową? Gdy zauważysz u kilkumiesięcznego dziecka bardzo silnie zaciśnięte piąstki wraz ze schowanymi kciukami. Niepokojący będzie też brak umiejętności chwytania zabawek w 3. miesiącu życia czy czyi łączenia rączek w linii środkowej.