Ile powinno ważyć niemowlę i jak ocenić, czy maluch prawidłowo rośnie?
Jeśli często zastanawiasz się, czy twój maluch wystarczająco się najada i nie wiesz, czy niemowlę prawidłowo przybiera na wadze, nasz dzisiejszy wpis jest dla ciebie. Wyjaśniamy w nim, jak powinna wzrastać masa ciała niemowlaka w określonych miesiącach życia i dlaczego monitorowanie rozwoju fizycznego dziecka opiera się na siatkach centylowych.
Ile powinno ważyć niemowlę?
Przyrosty masy ciała jako wskaźnik zdrowia
Jednym z podstawowych parametrów wykorzystywanych do śledzenia rozwoju niemowlęcia jest przyrost masy i długości ciała maluszka. Obserwacja wzrastania niemowlęcia jest wskaźnikiem jego rozwoju, dlatego mierzenie i ważenie dziecka to niezwykle ważny element opieki. Czasem rodzice niepokoją się, że ich dziecko jest zbyt wątłe lub o wiele chudsze niż inne dzieci w tym samym wieku. Tymczasem wcale nie musi to oznaczać, że niemowlę nie mieści się w zakresie norm i tak naprawdę wszystko z nim w porządku. Wynika to z faktu, iż dzieci przychodzą na świat z różną masą urodzeniową i rozwijają się w indywidualnym tempie. Docelowa waga maluchów nie jest ściśle określona, a jedynie powinna znajdować się w pewnym przedziale wartości.
Pierwszy pomiar masy i długości ciała noworodka wykonuje się wkrótce po narodzinach. Zdrowe, donoszone noworodki, które urodziły się między 38. a 42. tygodniem ciąży ważą ok. 2500-4000 gramów. Niektóre dzieci rodzą się z niską masą urodzeniową -poniżej 2500 gramów, co określane jest skrótem LBW (low birth weight). Na świat przychodzą również noworodki o bardzo niskiej masie urodzeniowej (poniżej 1,5 kg i powyżej 1 kg - very low birth weight, VLBW), ekstremalnie niskiej masie urodzeniowej (0,75-1 kg extremely low birth weight, ELBW) oraz niewiarygodnie niskiej masie urodzeniowej (poniżej 0,75 kg - incredibly low birth weight, ILBW). Rozwój dzieci urodzonych przedwcześnie nie powinien być oceniany na podstawie wieku metrykalnego, lecz tzw. wieku skorygowanego. Oblicza się go odejmując od wieku kalendarzowego tyle tygodni, ile zabrakło dziecku do urodzenia się w 40 tygodniu ciąży.
To, z jaką masą ciała urodzi się noworodek zależy od wielu czynników, w tym czynników genetycznych i środowiskowych. Przyczyną niskiej masy urodzeniowej może być niedożywienie matki, wynikające np. z uciążliwych wymiotów lub niedokrwistości, nieprawidłowości w przebiegu ciąży, zakażenia wewnątrzmaciczne lub stosowanie używek. Mniejsze dzieci zazwyczaj rodzą się z ciąż mnogich oraz przychodzą na świat jako wcześniaki.
Prawidłowe przybieranie na wadze niemowlaka
Między 3 a 5 dniem po porodzie masa ciała noworodka może spaść nawet o 5-10%. Jest to zjawisko fizjologiczne, związane ze znaczną utratą wody z powodu oraz braku zdolności efektywnego zagęszczania moczu, parowania wody przez skórę oraz wysychania kikuta pępowinowego. Utrata wagi wynika również z wydalania moczu i smółki, czyli pierwszego stolca dziecka. Około 8 dnia życia masa ciała noworodka zaczyna wzrastać.
Ogólnie przyjęta zasada mówi, że niemowlę urodzone o czasie powinno podwoić swoją masę urodzeniową do 6. miesiąca życia oraz potroić ją do ukończenia 1 roku. Wartości te są orientacyjne, ale pozwalają na szacunkową ocenę wzrastania dziecka. W przypadku wcześniaków oraz dzieci urodzonych z niską masą ciała (w granicach 1-2 kilogramów) 2- i 3-krotny wzrost wagi powinien nastąpić nieco wcześniej. Większość maluchów, które przyszły na świat z niższą masą urodzeniową niż określona w normach, a przy tym są zdrowe i prawidłowo karmione, nadrabiają docelową masę ciała i wysokość do ukończenia 2-3. roku życia.
Przyrost masy ciała dziecka powinien być interpretowany za pomocą siatek centylowych, jednak można również skorzystać z norm przyrostu wagi ciała wg. Ruth Lawrence. Są one następujące:
- 26–31 g/dobę w okresie 0.–3. mies.,
- 17–18 g/dobę w okresie 3.–6. mies.,
- 12–13 g/dobę w okresie 6.–9. mies.,
- 9 g/dobę w okresie 9.–12. mies.
Noworodek powinien przybierać na wadze ok. 200 g na tydzień, co w skali miesiąca daje średnio 800 gram. Taki przyrost obserwuje się przez około 3 miesiące. W drugim kwartale życia dynamika wzrastania jest nieco mniejsza. Masa ciała 6-miesięcznego dziecka wzrasta co miesiąc o ok. 500 g. Do diety zaczynają być wprowadzane pokarmy uzupełniające, ale podstawą jadłospisu nadal jest mleko matki, które dostarcza dziecku najwięcej kalorii. Przyrosty masy ciała u małych dzieci nie zawsze są regularne - przyczyną utraty apetytu może być np. ząbkowanie lub gorączka, dlatego nie ma potrzeby sprawdzania wagi częściej niż raz w tygodniu. Z danych statystycznych wynika, że roczne dziewczynki ważą średnio 7,5-12 kg, a chłopcy 8,5-12,5 kg.
Czym są siatki centylowe i jak z nich korzystać?
Siatki centylowe służą do oceny wzrastania dziecka i choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się skomplikowane, zasada ich interpretacji jest prosta. Na siatce centylowej znajdują się linie krzywe oraz parametry: wiek dziecka oraz waga lub wzrost. Dla dziewczynek i chłopców istnieją odrębne siatki, ale ich odczytywanie jest identyczne. Krzywe umieszczone na wykresie pokazują, jaki procent dzieci w badanej populacji (3%, 10%, 25%, 50%, 75% lub 97%) w danym wieku posiada określoną masę, długość lub wysokość ciała. Dwie krzywe wyznaczają kanał centylowy. Regularne zaznaczanie punktów osiąganych przez dziecko pozwala na monitorowanie jego rozwoju w czasie. Dolną granicą normy jest 3 centyl, a górną 97 centyl.
Co oznaczają poszczególne centyle? Przykładowo, gdy dziecko znajduje się na 50. centylu, to połowa dzieci z danej populacji jest od niego wyższa lub cięższa i odpowiednio druga połowa niższa lub lżejsza. Na niedobór masy ciała wskazuje obecność dziecka między 10 a 3 centylem, a znaczny niedobór rozpoznaje się poniżej 3 centyla. Nadmiar masy ciała mają dzieci znajdujące się powyżej 97 centyla. Siatki centylowe umożliwiają również wykrycie nieprawidłowych proporcji ciała.
Przeczytaj również
Rabaty do -60%! 