Choroby i dolegliwości wieku dziecięcego. Cz.3. Grypa, ospa wietrzna, mononukleoza – co warto o nich wiedzieć?

W ostatniej części cyklu o chorobach i dolegliwościach wieku dziecięcego chcielibyśmy poruszyć temat chorób zakaźnych, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo, że w pewnym okresie życia Twoje dziecko będzie się z nimi zmagać. Mowa tu o powszechnie występującej grypie, a także ospie wietrznej, na którą najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym oraz mononukleozie nazywanej chorobą pocałunków. Co warto o nich wiedzieć?

Czy grypa u niemowląt i dzieci jest groźna?

Dzieci poniżej 2 roku życia, a także osoby starsze i kobiety w ciąży znajdują się w grupie najwyższego ryzyka zachorowania na grypę i wystąpienia powikłań chorobowych. Infekcję wywołuje wirus grypy, który rozprzestrzenia się drogą kropelkową oraz poprzez kontakt z zarażonymi osobami i zakażonymi przedmiotami. Najwięcej zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy, co ma związek z niską wilgotnością powietrza oraz chłodną aurą.

Układ odpornościowy niemowląt i dzieci nie jest jeszcze w pełni dojrzały, dlatego gorzej radzi sobie z obroną przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. W pierwszych miesiącach życia w organizmie maluchów znajdują się przeciwciała pochodzące od matki, jednak od około 3 miesiąca zaczynają one zanikać. Jednocześnie wytwarzanie przeciwciał przez młody organizm dziecka nie jest jeszcze wystarczające, dlatego pojawia się tzw. luka immunologiczna. Z tego właśnie względu do 12-18 miesiąca życia u dzieci obserwuje się szczególnie wysoką podatność na infekcje.

Od czasu zakażenia wirusem grypy do wystąpienia pierwszych objawów może upłynąć 1-4 dni. U niektórych dzieci grypa może przebiegać bezobjawowo. Szacuje się, że u 50% starszych dzieci i dorosłych pojawiają się takie objawy, jak:

• gorączka;
• bóle głowy i gardła;
• nudności i wymioty;
• suchy kaszel;
• bóle mięśni;
• złe samopoczucie.

U niemowląt poniżej 6. miesiąca życia najczęściej występuje gorączka i kaszel. Czasem jednak zdarza się, że temperatura ciała nie wzrasta, natomiast pojawia się bezdech i wydzielina w nosie. Ponadto dziecko może być senne, niespokojne i niechętne do jedzenia. Grypie często towarzyszy zapalenie ucha środkowego, a u 10-20% dzieci obserwuje się drgawki.

Jak odróżnić u dziecka grypę od przeziębienia? Choć infekcje te z pozoru wyglądają podobnie, można je różnicować na podstawie występujących objawów. Poniższa tabelka przedstawia charakterystyczne cechy kliniczne obydwu chorób.

Co zrobić, gdy podejrzewa się u dziecka grypę? Z najmłodszymi dziećmi należy udać się do lekarza, ponieważ im młodsze dziecko, tym wyższe ryzyko powikłań. Gorączka u niemowląt nie zawsze musi wskazywać na grypę, dlatego konieczne jest dokładne zbadanie dziecka i postawienie trafnej diagnozy. Infekcja u niemowląt może zagrażać ich życiu, ponieważ drogi oddechowe małych dzieci są wąskie, a zalegająca wydzielina znacząco utrudnia oddychanie. W przypadku starszych dzieci nie każda gorączka musi być wskazaniem do udania się do lekarza. Konsultacja jest konieczna, gdy stan zdrowia dziecka pogarsza się lub gdy występują niepokojące objawy w postaci nasilających się wymiotów czy trudności z oddychaniem i spaniem.

Ospa wietrzna - jak ją rozpoznać?

Ospa wietrzna to choroba znana większości osób z czasów dzieciństwa, choć przypadki zachorowania w wieku dorosłym wcale nie są takie rzadkie. Charakterystycznym objawem ospy jest żywoczerwona wysypka skórna mająca postać plamek stopniowo przekształcających się w grudki i pęcherzyki. Następnie z wykwitów tworzą się strupki, które po pewnym czasie samoczynnie odpadają. Wysypka obejmuje twarz, skórę głowy i tułów, a także w mniejszym stopniu kończyny dolne. Dzieci często gorączkują, a zmiany skórne wywołują nieprzyjemny świąd.

Przyczyną ospy wietrznej jest wirus VZV (Varicella Zoster Virus), który przenosi się drogą kropelkową. Szansa na zachorowanie po kontakcie z osobą zarażoną jest bardzo wysoka i wynosi 80-90%. Na kilka dni przed pojawieniem się objawów choroby, zarażone dziecko może przenosić wirusa, dlatego też dzieci przebywające w większych grupach, np. w przedszkolach, chorują jedne po drugich. 

W większości przypadków leczenie ospy wietrznej jest objawowe. Na zmniejszenie gorączki stosuje się paracetamol, a świąd łagodzi się preparatami stosowanymi miejscowo. Gdy swędzenie jest wyjątkowo uporczywe wprowadza się leki antyhistaminowe. Wbrew niektórym opiniom, codzienne kąpiele dziecka z ospą nie są przeciwwskazane, dlatego nie należy się ich obawiać. Warto pilnować, żeby maluch nie rozdrapywał wykwitów skórnych, ponieważ może to doprowadzić do powstawania blizn i nadkażeń. Przechorowanie ospy wietrznej zapewnia dziecku odporność na całe życie.