Starania o dziecko. Część 1. Dni płodne i szanse na zajście w ciążę

Marzysz o dziecku i zastanawiasz się, jak szybko uda ci się zajść w ciążę? Z poniższego wpisu dowiesz się, kiedy wypadają dni płodne kobiety i jak duże są comiesięczne szanse na poczęcie dziecka. Wyjaśniamy też, które schorzenia zmniejszają płodność i dlaczego tak się dzieje. Zachęcamy do lektury!

Fazy cyklu menstruacyjnego 

Cykl menstruacyjny, nazywany też cyklem miesiączkowym to zmiany, jakie zachodzą w organizmie kobiety pod wpływem działania hormonów. Choć najczęściej pada informacja, że jeden cykl trwa średnio 28 dni, za prawidłowe uznawane są wszystkie cykle mieszczące się w przedziale 21-35 dni. Jeśli zdarza ci się, że poszczególne cykle różnią się między sobą, np. jeden trwa 30 dni, a drugi 33, nadal nie oznacza to, że twój cykl jest nieregularny. Niewiele kobiet ma cykl powtarzający się z dokładnością co do jednego dnia. Jeśli nie należysz do tego grona, za długość cyklu możesz uznać tyle dni, ile najczęściej przypada u ciebie na jeden cykl menstruacyjny. 

Za pierwszy dzień cyklu uznaje się krwawienie miesięczkowe, za ostatni - dzień przed rozpoczęciem kolejnego krwawienia. Menstruacja trwa zazwyczaj 3-5 dni, a w jej czasie nie powinno dochodzić do utraty krwi większej niż 100 ml. Pojawienie się krwi jest wynikiem złuszczania się błony śluzowej endometrium. Od 5. do 13. dnia cyklu trwa faza folikularna (pęcherzykowa). W tym czasie rośnie stężenie hormonu folikulotropowego (FSH), odpowiadającego za wzrost i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, a na 24-36 godzin przed owulacją wydzielana jest znaczna ilość estrogenów i hormonu luteinizującego. Błona śluzowa macicy staje się grubsza, ponieważ przygotowuje się do przyjęcia zarodka. Z jednej z dojrzewających komórek powstaje pęcherzyk Graffa, pozostałe komórki jajnikowe zanikają.

W 28-dniowym cyklu owulacja przypada na dzień 14. Tzw. jajeczkowanie polega na wydzieleniu do jajowodu pęcherzyka Graffa, z którego uwalnia się komórka jajowa zdolna do zapłodnienia. Proces ten trwa około 12 godzin, a możliwość zajścia w ciążę występuje przez co najmniej 24 godziny od owulacji. Ostatnią fazą cyklu jest faza lutealna. Komórka jajowa zamienia się w ciałko żółte, które produkuje progesteron odpowiadający za pogrubianie błony śluzowej macicy i przygotowanie organizmu do zagnieżdżenia się zarodka. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte obumiera.

Kiedy wypadają dni płodne i niepłodne?

Dni płodne to czas, kiedy kobieta może zajść w ciążę. Największe szanse na zajście w ciążę przypadają na dobę przed i po owulacji. Ze względu na fakt, że plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych przez nawet 72 godziny (w niektórych przypadkach do 120 godzin), w 2,3 i 4 dniu przed owulacją również istnieje szansa na zajście w ciążę, ale jest ona mniejsza. Możliwość poczęcia dziecka pojawia się więc przez 6 dni w miesiącu. Wszystkie pozostałe dni określane są jako dni niepłodne, jednak nawet w ich trakcie istnieje niewielkie ryzyko zajścia w ciążę. Wyróżnia się dwa rodzaje dni niepłodnych: dni względnie niepłodne i dni bezwzględnie niepłodne. Te pierwsze, nazywane okresem przedowulacyjnym, przypadają na czas miesiączki i dni przed owulacją. Ze względu na zmienność czasu trwania cyklów menstruacyjnych i różnice w czasie dojrzewania komórki jajowej może zdarzyć się, że kobieta będzie płodna tuż po zakończeniu menstruacji. Oznacza to, że współżycie w tym czasie również daje niewielkie szanse na zajście w ciążę.

Dni bezwzględnie niepłodne (tzw. dni bezpieczne) przypadają na czas od obumarcia komórki jajowej do kolejnego krwawienia miesięcznego. W cyklu 28 dniowym trwają 14 dni, a w krótszych lub dłuższych cyklach obejmują okres 10-16 dni. 

Prostym narzędziem służącym do określania dni płodnych jest kalkulator dni płodnych, znany też pod nazwą kalkulator owulacji lub kalendarz owulacji. Na podstawie daty ostatniej miesiączki oraz długości trwania cyklu kalkulator wylicza za pomocą algorytmu datę jajeczkowania oraz dni płodne przypadające na kolejne cykle. Do innych metod określania dni płodnych należą obserwacja śluzu i pomiary temperatury ciała. W czasie owulacji śluz przypomina białko jaja kurzego, jest obfitszy i bardziej rozciągliwy. Czas jajeczkowania prowadzi do skoku temperatury o co najmniej 0,2 st. Celsjusza, który wynika ze wzrostu stężenia progesteronu. Dla dni płodnych charakterystyczne jest również zmiękczenie szyjki macicy i występowanie na niej dużej ilości śluzu.